Pismo recenzowane o profilu interdyscyplinarnym, istniejące od 1957 roku. Adresowane przede wszystkim do środowiska naukowego, nie pomija jednak czytelnika mniej profesjonalnego, zwłaszcza nauczycieli, studentów oraz inteligencji zainteresowanej problematyką humanistyczną. Publikuje artykuły problemowe (krajowe i zagraniczne) z zakresu różnych dyscyplin humanistycznych: literaturoznawstwa, historii, kulturoznawstwa, socjologii, filozofii, psychologii i językoznawstwa. Zamieszcza również przekłady oraz materiały i przyczynki, dyskusje i polemiki, recenzje i przeglądy. Bieżący numer poświęcony zjawiskom kulturowym kształtującym się w cieniu bomby atomowej.

Współcześnie znaczenia i funkcje choreografii niezwykle się rozszerzają i to nie tylko w ramach praktyki artystycznej, lecz także tej wychodzącej poza taniec (choreographing space, choreographing problems czy choreographing empathy). Choreografia to termin pozwalający adekwatnie opisywać zdarzenia kulturowe (ethical choreography, choreography of communication, choreography of consciousness, choreography of multiculture itp.), a nawet zjawiska naturalne (np. choreography of bacteria). Kulturowe, społeczne i polityczne konsekwencje tych metafor są dziś szeroko eksplorowane oraz dyskutowane w przestrzeni praktyk zarówno artystycznych, jak i badawczych. Zebrane w tej publikacji artykuły odsłaniają kilka możliwych obszarów, w których choreografia okazuje się adekwatnym językiem opisu, strategią działania, matrycą poznawczą lub metodą badawczą. Ponadto są dla siebie nawzajem nielinearnym, sieciowym wprowadzeniem – kładą fundament pod nasze współczesne rozumienie choreografii, a także swego rodzaju choreograficzne myślenie, służące zaistnieniu jej w kolejnych kontekstach. Interesuje nas wielopoziomowa i wieloaspektowa interakcja heterogenicznych czynników, która staje się możliwa dzięki obecności w każdej z zamieszczonych tu prac odpowiednich strategii choreograficznych. Są one zatem rozpoznawalne w działaniach artystycznych przytaczanych przez autorów, w przyjętych przez nich interdyscyplinarnych metodologiach i nieoczywistych relacjach, jakie pojawiają się pomiędzy kolejnymi rozdziałami. Ze Wstępu Teksty dotyczą współcześnie obieranych strategii choreograficznych, nowego podejścia do współczynników tańca i widowiska tanecznego, a także pracy z tancerzem i tworzenia relacji z publicznością. W Polsce publikacja ta jest niezmiernie potrzebna i istotna dla zapoznania się z dokonaniami światowymi oraz przeszczepienia na rodzimy grunt niezbędnych narzędzi badawczych i metodologii do zbadania nowych zjawisk choreograficznych. Głównym kręgiem odbiorców stanie się środowisko polskich tancerzy, performerów, choreografów zajmujących się współczesnymi zjawiskami tanecznymi. Na pewno zainteresują się nią też miłośnicy i krytycy tego typu prezentacji tanecznych. Z recenzji prof. dr. hab. Tomasza Nowaka Publikacja została zrealizowana we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca w ramach „Programu wydawniczego 2017″.

To look for answers to some of the above questions, Author decided to conduct research using an eye tracker that records eyeballs movement. Author tested thirty respondents (and heself). The research sample here consisted of young people and experienced artists. Each subject observed a sequence of images. These images were: a value sketch and a color sketch by the subject, a group sketch in which he (i.e. the subject) most often participated in drawing, and a sketch by another author. Each perceived image usually lasted for the previously mentioned six seconds. Then Author asked the subjects to indicate the area in their drawing sketch that they considered subjectively most important. The results of these studies show that the author of a drawing sketch often (although with varying accuracy) actually fixates his gaze on the area that he declares is the most important. When observing a drawing sketch (made collectively), the author's attention is rarely drawn to his own (i.e. drawn by himself) fragment (regardless of whether the respondent is a professional or an amateur). The perception of one's own valuable (although not always black and white) drawing sketch and a color sketch are completely different.

Książka, wpisująca się we wciąż aktualne w dobie "postmedializmu" dyskusje o rozmywaniu się granic sztuk, stawia pytanie o miejsce architektury w nowoczesnych systemach sztuk pięknych i we współczesnych definicjach sztuk wizualnych. Inspiracją do podjęcia tych rozważań stały się współczesne praktyki artystyczne, w których wyłania się wyraźnie nurt zainteresowania architekturą oraz sposobami architektonicznej reprezentacji. Współczesne integracje pokazane są na tle dawnych powinowactw, a zwłaszcza na tle osiemnastowiecznej krytyki doktryny ut pictura poesis, nowoczesnych systemów sztuk pięknych, często marginalizujących architekturę, dziewiętnastowiecznego postulatu syntezy sztuk czy koncepcji integracji sztuk z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Zwrot ku architekturze, zauważalny w praktykach artystycznych, zostaje przedstawiony również w odniesieniu do przemieszczeń perspektyw badawczych współczesnej humanistyki. Omówione w książce zagadnienia są analizowane z perspektywy badawczej dyscypliny historii sztuki, która - w ciągu ostatnich dekad - uległą wielu metodologicznym zwrotom. Rozważania o współczesnych powinowactwach architektury i sztuk wizualnych, zawarte w prezentowanej książce, stanowią propozycję odnowienia historii sztuki - nie tylko jako współczesnej nauki o obrazie, ale i współczesnej nauki o przestrzeni, ze szczególnym uwzględnieniem architektury jako "sztuki kształtowania przestrzeni".

ARTISTIC ALLERGIES In its literal application, the term allergy, connoting a reaction different from the customary – from the Greek allos (“different”) and ergos (“reaction”) – is used in the field of medicine. However, in the cultural domain, and particularly in the realm of art, one may discern some reactions analogous to the pathological behavior of a tissue when confronted with an allergen. Such behavior manifests itself in the form of negative sensitivity, lacking normal justification, which leads to a subconscious or semi-conscious avoidance of certain notions or works of art, or even to their active negation and rejection. Such reactions may be individual in nature or may be manifested by smaller or larger groups of people. The causes of such allergies or hypersensitivity may be genetic or environmental. They may be sought in the original circumstances or in some activities of the organism; one can try to established them by focusing on the incidence of the infection. Artistic allergies understood in this way have occurred frequently in the history of various arts, also manifesting themselves in the fields of art theory and aesthetics. The present issue of Art Inquiry sets out to describe some of their varieties and to examine the mechanisms governing their appearance and their subsequent course. Grzegorz Sztabiński Translated by Krzysztof Majer ALERGIE ARTYSTYCZNE Słowo alergia oznaczające odmienną reakcję (gr. allos – inny + ergosreakcja) stosowane jest w znaczeniu dosłownym w medycynie. W dziedzinie kultury, a chyba szczególnie w sztuce, zauważyć można jednak sposoby reagowania zachodzące analogicznie do patologicznej reakcji tkanek na alergen. Przejawiają się one jako pozbawione normalnego uzasadnienia negatywne uwrażliwienie, prowadzące do nieuświadomionego lub częściowo tylko świadomego pomijania, odrzucania pewnych idei lub dzieł, a także ich zwalczania lub negowania. Reakcje takie mogą mieć charakter indywidualny lub dotyczyć mniejszych lub większych grup ludzi. Ich uwarunkowania mogą być genetyczne albo środowiskowe. Przyczyn uczuleń lub nadwrażliwości poszukiwać można w warunkach początkowych czy sytuacjach rozwojowych, albo koncentrując się na występowaniu infekcji, zarażania się. Alergie artystyczne miały miejsce wielokrotnie w dziejach różnych dziedzin sztuki, a także w teoriach artystycznych i w estetyce. Opisaniu niektórych ich odmian, a także próbom prześledzenia zasad ich pojawiania się i przebiegu poświęcony jest niniejszy tom Art Inquiry. Grzegorz Sztabiński

Pole zainteresowań naukowych pisma stanowią teoretyczne i historyczne zagadnienia sztuk plastycznych, multimediów, filmu, dramatu i muzyki. Kolejne tomy mają charakter zbiorowych prac monograficznych. Podejmowane są w nich zagadnienia istotne z punktu widzenia współczesnej sztuki w powiązaniu aktualnymi zagadnieniami rozważanymi na gruncie nauk humanistycznych (np. globalizacją, posthumanizmem, cyberkulturą, zagadnieniami nowej wspólnoty itp.). Pismo jest rocznikiem. Publikuje teksty autorów polskich z większości ośrodków naukowych. Dążymy do uwzględniania prac młodych badaczy. Zamieszczanych jest też wiele artykułów autorów zagranicznych, np. z Anglii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Słowenii, Ukrainy.

Margins and Marginalization The concepts spelled out in the title Margins and Marginalization usually carry negative connotations. They are associated with having to live outside the main current of events, or with the peripheral and thus inessential aspects of an artwork. Such an understanding assumes a sharp division into major, central, important elements, and minor or marginal ones. However, the validity of such division has been questioned by some contemporary theoreticians and artists. Its arbitrariness and relativist character had been also pointed out in the past. The aim of the 2014 volume is to investigate the occurrence of the titular concepts in the theory and practice of both old and contemporary art. We wish to examine different conceptualizations of margins and marginalization and we are open to a broad range of approaches to his topic.

Zwroty artystyczne Kategoria „zwrotu” w badaniach nad kulturą od kilkunastu lat wywołuje zainteresowanie u przedstawicieli różnych dziedzin humanistyki. Pisano wiele na temat performative turn, interpretative turn, postcolonial turn, translational turn, spatial turn, iconic turn itp. Czy sztuka jest tylko jednym z obszarów, na których owe zwroty dokonują się, czy też można mówić zwrocie artystycznym, jako szczególnej odmianie? Sugerujemy rozważenie tego zagadnienia nie tylko w odniesieniu do obecnego stanu kultury, a również przy wzięciu pod uwagę wcześniejszych okresów dziejów. Proponujemy wzięcie pod uwagę szerokiego sposobu rozumienia pojęcia „zwrot”. Może ono być przedmiotem rozważań o zasięgu ogólnokulturowym, ale można również odnieść je do określonej dziedziny sztuki, np. zachodzącej w niej przemiany stylistycznej, czy wreszcie nagłej modyfikacji postawy twórczej określonego artysty. Prezentujemy więc z jednej strony na artykuły dotyczące problematyki szeroko pojętych „wstrząsów” kulturowych i artystycznych, „zmącenia” zakładanych porządków, jak teksty omawiające konkretne przypadki twórczości jawiącej się jako działalność meandryczna, przebiegająca drogą kolejnych turns.

PERFORMATIVE ASPECTS OF ART The concept of performativity has been usually evoked in the discussions on the philosophy of language and the reflection on theatre and performance art. However, in recent years there have been some attempts to broaden its scope. The theoretically inclined researchers have been working out the main assumptions of the aesthetics of performativity. These are claimed to include the challenging of the boundaries of artistic disciplines, and emphasizing the active role of the recipients, for whom the art works become events developing in consequence of their actions. Besides those attempts to grasp the theoretical consequences of “the performative turn”, one should also note some very interesting practical analyses, employing the theory in the discussion on concrete works from different domain of art. It appears that one can discover transformational potential, focus on change rather than just existence, even in the domains traditionally regarded as “artifactual” (painting, sculpture, installations). The planned volume of “Art Inquiry” will be devoted to the reflection on both directions of expansion of the concept of performativity. We would like the authors to consider its general significance for aesthetics and for the theory of various domains of art. We also hope that they will show the changes occurring when its unique perspective is adopted in the discussion on both theatre, paratheatrical experiments, and film, and the domains which have traditionally emphasized the role of the artistic artifact. The title of this volume invites questions about the possible scope of performativity and its kinds. PERFORMATYWNE ASPEKTY SZTUKI Zagadnienie performatywności podejmowane było najczęściej w rozważaniach z zakresu filozofii języka oraz w refleksji nad teatrem i sztuką performance. W ostatnich latach zauważyć można jednak próby jego rozszerzenia. Z jednej strony zmierzają one do wypracowania założeń estetyki performatywności. Wśród jej cech wskazywane jest kwestionowanie granic poszczególnych dziedzin artystycznych, zaakcentowanie aktywnej roli odbiorców, dla których utwory stają się wydarzeniami rozwijającymi się w wyniku ich działań itd. Oprócz prób sformułowania teoretycznych konsekwencji „zwrotu performatywnego” zauważyć można także bardzo interesujące konkretne analizy polegające na uwzględnieniu właściwych dla niego założeń przy rozważaniu dokonań z różnych obszarów sztuki. Okazuje się, że nawet w obszarach twórczości uważanych tradycyjnie za „wytwórcze” (malarstwo, rzeźba, instalacja) odkryć można aspekty transformacyjne, zakładające nie trwanie, a przemiany. W najnowszym tomie „Art Inquiry” przewidywane jest rozważenie obu zasugerowanych wyżej obszarów ekspansji idei performatywności. Z jednej strony rozważone mają być jej ogólne konsekwencje dla estetyki i teorii różnych dziedzin sztuki. Z drugiej, pokazane zmiany występujące, gdy właściwy dla niej punkt widzenia zostanie uwzględniony zarówno w obszarze refleksji teatralnej, parateatralnej, filmowej, jak w dziedzinach, w których tradycyjnie akcentowano rolę wytwarzanego przedmiotu (dzieła). Tytuł tego tomu ma właściwie charakter pytania o możliwy zakres performatywności i jej odmiany.

THE HOMELESSNESS OF ART References to „being settled” somewhere and being „homeless” have reappeared in various disciplines of the humanities for a long time. Those concepts were used in different contexts and in different senses. In 20th century philosophy, much attention was paid to the Heideggerian concept of man as “the neighbour of Being”, i.e. his dwelling “in the nearness of Being”. This image led to attempts at discovering what is unique to the human condition. Lukacs offered a critique of „transcendental homelessness”, which he saw as characteristic of contemporary culture. Other philosophers pointed out that the fast-changing reality and the engagement in utopian projects characteristic for the condition of the modern man, are conducive to our loss of the sense of settlement. The second half of the 20th century introduced the discourse of unsettlement, non-belonging. Adorno negated the possibility of feeling at home in the world after Auschwitz. Other authors offered the concept of “the uncanny” (das Unheimliche), or being faced with strange and incomprehensible forces in one’s own home, only illusorily familiar. It has been also pointed out that the sense of settlement and the associated feeling of safety may turn out to be limiting. Freedom must mean the loss of the sense of safety, familiarity, commitment. Encountering what is different, marginal, often suffering or victimized (e.g. in feminist or postcolonial discourses) also sensitizes us to the importance of opening ourselves to new experience, which leads to the de-stabilization of our own monolithic home. The subject area outlined here may be variously related to art. On the one hand, art may be considered as an important voice in the discussion on our sense of belonging or uprootedness, on the other the question of whether it should be rooted in tradition, or leave this “home” to gain new experiences is also pertinent. The volume of Art Inquiry to which we seek your contributions will be devoted to this set of issues. Your prospective papers should concern some theoretical aspects of the concepts mentioned above in relation to art, artistic activity, reception of art works, or offer a case study of some artistic endeavour in which those concepts have taken a concrete shape. BEZDOMNOŚĆ SZTUKI Sformułowania nawiązujące do pojęć „zadomowienia” i „bezdomności” od kilkudziesięciu lat pojawiają się w różnych obszarach humanistyki. Występują one w wielu kontekstach i nadawany jest im różny sens. W filozofii XX wieku podstawowe znaczenie ma Heideggerowski problem człowieka jako „sąsiada bycia”, czyli zamieszkiwania przez niego w „bliskości wobec bycia”. Ta wysoka ocena bliskości prowadziła do sugestii odzyskania tego, co własne i właściwe dla ludzkiego sposobu istnienia. Lukacs poddawał krytyce „transcendentalną bezdomność”, którą uważał za charakterystyczną dla współczesnej kultury. Inni filozofowie zwracali uwagę na to, że zachodzenie szybkich zmian, a także formułowanie utopijnych projektów charakterystyczne dla nowoczesnej kondycji człowieka, sprzyja utracie uczucia zadomowienia. W drugiej połowie XX wieku, rozwijał się też dyskurs związany z kryzysem zamieszkiwania. Adorno negował możliwość uczucia zadomowienia w świecie po Auschwitz. Inni autorzy brali pod uwagę „nieswojość” (das Unheimliche), czyli występowanie obcych i niezrozumiałych sił we własnym domu, pozornie tylko oswojonym. Podkreślano też, że zadomowienie i związane z nim poczucie bezpieczeństwa może okazać się ograniczające. Za wolność płaci się przecież na ogół utratą poczucia bezpieczeństwa, zanikiem stanu bliskości, zażyłości. Także wzięcie pod uwagę tego, co inne, marginalne, często cierpiące lub poszkodowane (np. w dyskursach feministycznym i postkolonialnym), uwrażliwia na rolę otwarcia, które prowadzi do destabilizacji monolitycznie pojmowanego własnego domu. Zarysowany tu krąg problematyki w różny sposób odnosi się do sztuki. Z jednej strony może ona być rozważana jako ważny głos w sporach dotyczących zadomowienia i bezdomności, z drugiej zaś w odniesieniu do niej samej można stawiać pytania o potrzebę zakorzenienia w tradycji, albo poszukiwania przez nią nowych miejsc. Wzięciu pod uwagę tego bogatego zestawu zagadnień poświęcony będzie tegoroczny tom „Art Inquiry”. Nadsyłane artykuły dotyczyć mogą albo teoretycznych aspektów zadomowienia i bezdomności w sztuce, działalności artysty, odbiorze dzieł, albo prezentować konkretne przykłady z zakresu różnych dziedzin twórczości artystycznej, w których tytułowe zjawisko przybierało konkretną postać.